Houtblokken (Museum Plantin-Moretus)

Jolien Van den Bossche

Projectmedewerker collectie houtblokken, Museum Plantin-Moretus.

Project

Het Museum Plantin-Moretus bezit een unieke collectie van 14.000 houtblokken die vanaf de 16de eeuw gebruikt werden voor het printen van illustraties in publicaties. Deze houtsneden werden tot nu toe nog niet geregistreerd. Door middel van overheidssubsidies van de Vlaamse Gemeenschap wordt nu een digitale inhaalbeweging ingezet voor het digitaal ontsluiten van de volledige collectie binnen de termijn 2019-2020. Het doel van dit project is tweeledig. Enerzijds worden alle houtblokken digitaal gefotografeerd en online rechtenvrij ter beschikking gesteld op het Digital Asset Management System (DAMS) van de Stad Antwerpen. Anderzijds worden alle houtblokken online geregistreerd in Adlib. Het betreft een basisregistratie van alle blokken op basis van het advies van een internationale stuurgroep.

Dataset

Het gaat om de volledige collectie houtblokken binnen de typografische en technische collecties van het Museum Plantin-Moretus. Dit is een collectie van 13.794 blokken die binnen het project dienen te worden geregistreerd. Alle houtsneden werden in de jaren '60 genummerd, een laatste keer gedrukt en verzameld in vijf volumes: I) religieuze illustraties en emblemata, II) profane illustraties, IIIa, IIIb) botanische illustraties, IV) drukkersmerken, ornamenten, initialen, varia. Op termijn is het de bedoeling dat de houtblokken gelinkt worden aan de publicaties waarin ze werden gedrukt vanaf de 16de eeuw.

Gebruik

De databank is zowel bedoeld voor intern gebruik binnen de instelling (monitoring schade, archiefonderzoek en collectiebeheer) als voor extern gebruik door onderzoekers. De basisregistratie maakt de collectie in de eerste plaats doorzoekbaar voor collectiebeheerders, boekwetenschappers, kunstwetenschappers en iedereen die bezig is met verspreiding van kennis door middel van boeken en illustraties vanaf de Vroegmoderne tijd.

Dataprofiel


	Invulboek		Adlib Museum 4.5			technische eigenschappen			beschrijvingsregels
#	element	veld	element	veld	voorbeeld	data type	verplicht	herhaalbaar	terminologie	invulinstructie
1.	Element bewaarinstelling	Naam bewaarinstelling	Object ID > Identificatie	Instelling/Beheerder	Museum Plantin-Moretus (Antwerpen)	trefwoord	verplicht	uniek	Linken aan externe authority: VIAF of wikidata	Noteer in dit veld de officiële naam van de organisatie die het object (of de groep objecten) bewaart, beheert en er verantwoordelijk voor is. Dus niet de organisatie die de objecten juridisch beheert. Namen van instellingen worden ongewijzigd opgenomen, zonder inversie. Er wordt gekozen voor de officiële benaming. Na de instellingsnaam volgt tussen ronde haakjes altijd de plaatsnaam.
2.	Element bewaarinstelling	Afdeling bewaarinstelling	Object ID > Identificatie	Afdeling	Museum Plantin-Moretus	trefwoord	verplicht	uniek
3.	Element objectnummer	Waarde objectnummer	Object ID > Identificatie	Objectnummer	MPM.HB.13764	getal/tekst	verplicht	uniek		Documenteert het unieke nummer dat het object identificeert en op het object is aangebracht of eraan bevestigd is. Binnen de organisatie maak je afspraken over de manier waarop objecten worden genummerd. Die nummering moet consequent zijn.
4.			Object ID > Identificatie	Recordtype	Enkelvoudig object	trefwoord	verplicht	uniek	collectie: dit record beschrijft een collectie. set: dit record beschrijft een set of een bulk van objecten. samengesteld object: dit record beschrijft een object dat uit verschillende delen bestaat. enkelvoudig object: dit record beschrijft één enkelvoudig object. onderdeel: dit record beschrijft een onderdeel van een object.	Geeft een aanduiding van het beschrijvingsniveau van het record.
5.	Element objectnaam	Term objectnaam	Object ID > Identificatie	Objectnaam	Houtblok (drukblok)	trefwoord	verplicht	uniek	Linken aan externe authority: AAT, Wikidata	Documenteert de meest specifieke benaming van het object. Objectnamen worden in het enkelvoud toegevoegd, alles in kleine letters, zonder verkleinwoorden. Staat een term nog niet in de eigen thesaurus, neem dan contact op met de leden van de focusgroep invoerinstructies.
6.	Element titel	Titel	Object ID > Titel en beschrijving	Titel	- Decoratieve initiaal G, lettre cadeau (45-50 mm) - Latijns alfabet, lettre cadeau, groteske versiering (45-50 mm)	vrije tekst	verplicht	herhaalbaar	Ga eerst op zoek naar de originele titel (= titel die de vervaardiger heeft toegekend aan het object. Deze moet men letterlijk overnemen; soort titel = origineel) of populaire titel (= titel waaronder het object gekend is; soort titel = populair). Indien deze niet gekend zijn, ken zelf een titel toe (soort titel = toegekend). Soms staat de titel genoteerd op het object (soort titel = afgelezen).	Een toegekende titel mag niet te lang zijn (richtlijn is 10 - 15 woorden). Begin de titel met een hoofdletter, gebruik geen inleidend lidwoord, gebruik geen punt op het einde van de titel. Maak geen gebruik van returns in de titel. Als het werk zowel een recto als een verso heeft, worden de titels niet apart geregistreerd maar plaats je beide titels in hetzelfde titelveld als volgt: Adam en Eva (recto); Uitdrijving uit het aards paradijs (verso).
7.	Element titel	Type titel	Object ID > Titel en beschrijving	Soort	- Toegekend - Serietitel	trefwoord	verplicht	herhaalbaar		Als het werk deel is van een groter geheel (boek, serie, ...) wordt in een volgende occurrence de titel van het geheel geplaatst (bij soort titel plaats je serietitel). Het serienummer van het werk kan worden ingevuld in het veld serienummer.
8.	Element titel	Korte beschrijving	Object ID > Titel en beschrijving	Beschrijving	De letter is in zand gegoten, 3 mm dik en gemonteerd op een eikenhouten schacht	vrije tekst	optioneel	herhaalbaar		In het veld beschrijving worden de uiterlijke kenmerken van het object genoteerd samen met de functie van het object. De informatie uit de titel moet niet in het veld beschrijving herhaald worden. Gebruik in het veld beschrijving steeds volzinnen (met leestekens) in het Algemeen Nederlands. Gebruik geen returns in het veld beschrijving. Alle informatie wordt genoteerd in één occurrence.
9.	Element vervaardiger	Naam vervaardiger	Object ID > Vervaardiger	Vervaardiger	Onbekend	vrije tekst		herhaalbaar	Linken aan externe authority: RKD Artists > VIAF > ULAN > Wikidata	Documenteert de naam van de ontwerper of vervaardiger van een object. Dit kan een persoonsnaam of een organisatienaam zijn. Wanneer de vervaardiger van een object niet gekend is, zijn er drie mogelijkheden afhankelijk van de aard van de collectie: - anoniem: de term 'anoniem' wordt gebruikt wanneer biografische gegevens bekend zijn, maar geen naam. De biografische gegevens worden toegevoegd bij de naam 'anoniem', waardoor er meerdere records 'anoniem' in Adlib mogelijk zijn. - Laat het veld blanco als in de betreffende collectie objecten het begrip vervaardiger niet van toepassing is (bij bv. natuurhistorische objecten) of bij geen enkel object gekend is (bij bv. archeologische collecties). Ook indien onderzoek naar de vervaardiger nog lopende is, laat je dit veld blanco. - onbekend: Wanneer je zeker weet dat de vervaardiger onbekend is, vul je 'onbekend' in dit veld in.
10.	Element vervaardiger	Rol vervaardiger	Object ID > Vervaardiger	Rol	Houtsnijder (prentkunstenaar)	trefwoord		herhaalbaar		Het veld 'kwalificatie' gebruik je wanneer de toeschrijving onzeker is, betwist wordt, wanneer er een eerdere toeschrijving is of wanneer de toeschrijving verdere verduidelijking vraagt. Het veld 'rol vervaardiger' documenteert de functie of de rol van de persoon of organisatie die het object ontwierp of vervaardigde. Rol betreft de functie bij de totstandkoming van het object in kwestie, dus niet de functies die de vervaardiger in de loop van zijn leven heeft uitgeoefend.
11.	Element materiaal	Term materiaal	Object ID > Materiaal	Materiaal	Hout (plantaardig materiaal)	trefwoord		herhaalbaar	Linken aan externe authority: AAT, Wikidata	Documenteert het materiaal waaruit het object of een deel van het object is vervaardigd. Gebruik een algemenere term bij onzekerheid over de specifieke materie (bv. textiel i.p.v. katoen). Staat een term nog niet in de eigen thesaurus, neem dan contact op met de leden van de focusgroep invoerinstructies.
12.	Element materiaal	Onderdeel materiaal	Object ID > Materiaal	Onderdeel	Geheel	trefwoord		herhaalbaar		Documenteert het onderdeel van het object waarvan het materiaaltype geïdentificeerd wordt.
13.	Element afmetingen	Onderdeel afmeting	Object ID > Afmetingen	Onderdeel	Geheel	trefwoord		herhaalbaar		Documenteert het onderdeel van het object dat gemeten wordt.
14.	Element afmetingen	Beschrijving afmeting	Object ID > Afmetingen	Afmeting	Hoogte	trefwoord		herhaalbaar		Documenteert de dimensies van het object of van het onderdeel dat gemeten wordt.
15.	Element afmetingen	Waarde afmeting	Object ID > Afmetingen	Waarde	23	getal		herhaalbaar		Documenteert de numerieke waarde van de afmeting van het object.
16.	Element afmetingen	Eenheid afmeting	Object ID > Afmetingen	Eenheid	mm	trefwoord		herhaalbaar		Documenteert de eenheid van de afmeting die gebruikt is in het veld 'waarde afmeting'.
17.	Element toestand	Onderdeel toestand	Object ID > Toestand	Onderdeel	Geheel	trefwoord		herhaalbaar
18.	Element toestand	Term toestand	Object ID > Toestand	Toestand	Goed	trefwoord		herhaalbaar	goed: het object is stabiel, vereist geen restauratie en kan dus zonder ingrepen tentoongesteld worden. redelijk: het object is stabiel, maar vereist conservatie-ingrepen om tentoongesteld te worden. matig: het object is onstabiel. Er zijn passieve en/of actieve conservatiemaatregelen nodig om de bewaring van het object voor lange tijd te kunnen garanderen. slecht: het object is onstabiel en heeft op korte termijn zeer geringe overlevingskansen. Het object is fragiel en kan niet langer zonder bijkomende schade gehanteerd worden.	Documenteert de algemene toestand waarin het object zich bevindt, beschreven vanuit conservatiestandpunt.
19.	Element verwervingsdatum	Waarde verwervingsdatum	Object ID > Verwerving	Verwervingsdatum	1876	getal		herhaalbaar		Geeft de datum weer waarop de instelling het object heeft verworven.Data volgen steeds volgende schrijfwijze: jjjj-mm-dd. Als de datum onbekend is, wordt dit veld niet ingevuld.
20.	Element verwervingsmethode	Term verwervingsmethode	Object ID > Verwerving	Verwervingsmethode	Aankoop	trefwoord		herhaalbaar		Gebruik één van volgende termen: aankoop; bruikleen; legaat; opdracht (door derden in opdracht van het museum vervaardigd); overdracht; ruil; schenking; vondst; bewaring (wanneer het museum het object in depot houdt, zonder verdere verantwoordelijkheid er voor te dragen); onbekend
21.	Element verwervingsbron	Naam verwervingsbron	Object ID > Verwerving	Verwervingsbron	Moretus, Edward	trefwoord		herhaalbaar		- Namen van personen volgen de inversieregels: achternaam gevolgd door een komma, voorna(a)men. - Namen van instellingen worden ongewijzigd opgenomen, zonder inversie. Er wordt gekozen voor de officiële benaming. Na de instellingsnaam volgt tussen ronde haakjes altijd de plaatsnaam. - Bij aankoop van een object via een veilinghuis, vul je in dit veld de naam van het veilinghuis in. De vorige eigenaar hoort op het tabblad 'Eigendomsgeschiedenis'. - In het geval een persoon niet bekend wil zijn, wordt er bij verwervingsbron 'privépersoon' ingevuld.
22.	Element huidige standplaats	Identificatie huidige standplaats	Object ID > Standplaats	Huidige standplaats	MPM/zolder voorgevel/rek 8	trefwoord		uniek		Documenteert de standplaats waar het object zich nu bevindt. Geef steeds een zo specifiek mogelijke standplaats, die een unieke aanduiding geeft van de locatie. Vul dit veld altijd in, ook als de huidige standplaats dezelfde is als de vaste standplaats. Op die manier kan je de geschiedenis van de standplaatsen van een object volgen. De datumvelden bij de huidige standplaats worden automatisch ingevoerd.
23.	Element vaste standplaats	Identificatie vaste standplaats	Object ID > Standplaats	Vaste standplaats	MPM/nieuw depot	trefwoord		uniek		Documenteert de standplaats of locatie, waar het object zich gewoonlijk bevindt. Geef steeds een zo specifiek mogelijke standplaats, die een unieke aanduiding geeft van de locatie.
24.	Element collectie	Naam collectie	Identificatie > Identificatie	Collectie	Drukvormen	trefwoord		uniek		Het element 'collectie' bevat alle informatie over de verzameling verwante objecten (naar thema, herkomst, type objecten of materiaalsoort) waar het object deel van uitmaakt.
25.	Element objectcategorie	Term objectcategorie	Identificatie > Objectnaam	Objectcategorie	gereedschap en uitrusting	trefwoord		uniek		Documenteert de algemene of verzamelterm voor objecten, die aangeeft tot welke soort het geregistreerde object behoort. Per instelling wordt een eigen beperkte, vaste lijst uitgewerkt, relevant voor de eigen collectie.
26.	Element datering	Begindatum	Vervaardiging/Datering > Datering	Datering van	1576	getal		herhaalbaar		Data worden steeds als volgt genoteerd: jjjj-mm-dd. Het veld 'begindatum' en 'einddatum' documenteert de datum (of het jaartal) waarop het object is vervaardigd. Als 'begindatum' en 'einddatum' identiek zijn, wordt deze datum in beide velden opgenomen.
27.	Element datering	Precisie begindatum	Vervaardiging/Datering > Datering	Precisie	ante quem	trefwoord		herhaalbaar
28.	Element datering	Einddatum	Vervaardiging/Datering > Datering	Tot	1578	getal		herhaalbaar
29.	Element datering	Precisie einddatum	Vervaardiging/Datering > Datering	Precisie	circa	trefwoord		herhaalbaar
30.	Element techniek	Onderdeel techniek	Fysieke kenmerken > Technieken	Onderdeel	Geheel	trefwoord		herhaalbaar
31.	Element techniek	Term techniek	Fysieke kenmerken > Technieken	Techniek	Houtsnede (drukprocédé)	trefwoord		herhaalbaar
32.			Documentatie > Documentatie bibliotheek	Titel	Florum, et coronariarum odoratarumque nonnullarum herbarum historia	vrije tekst		herhaalbaar
33.			Documentatie > Documentatie bibliotheek	Relatie	- Object - Context	trefwoord		herhaalbaar
34.			Documentatie > Documentatie bibliotheek	Auteur	Dodoens, Rembert	trefwoord		herhaalbaar
35.			Documentatie > Documentatie bibliotheek	Jaar van uitgave	1568	getal		herhaalbaar
36.			Documentatie > Documentatie bibliotheek	Pagina-aanduiding	- p. 48 - fol. 48 recto - fol. 48 verso	getal		herhaalbaar
37.			Documentatie > Documentatie bibliotheek	Benaming	Nigellastrum	vrije tekst		herhaalbaar
38.			Documentatie > Documentatie bibliotheek	Link naar Brocade	https://anet.be/record/opacmpm/c:lvd:640036/N	URI		herhaalbaar
39.			Digital assets > Digital assets	Referentienummer	S2gaEeZ6QcOhXZk8fdDsvqJ1	URI (automatisch via DAMS)		herhaalbaar
40.			Digital assets > Digital assets	Licentie	Publiek domein	trefwoord		herhaalbaar