Publicatie:Ingebedde metadata
Bij fysieke objecten is de beschrijvende informatie over een werk vaak fysiek bevestigd aan de drager: ze staat bv. op achterkant van een foto geschreven en op het label van een vinylplaat of videocassette gedrukt (of op de verpakking waarin ze worden bewaard). Als het fysieke object wordt verplaatst, verplaatst ook de beschrijvende informatie zich. Bij digitale bestanden is dat niet noodzakelijk zo. Om te verzekeren dat de koppeling tussen het digitale bestand en de bijhorende beschrijvende informatie behouden blijft, kun je gebruik maken van zogenaamde ingebedde (embedded) metadata.
| Titel | Ingebedde Metadata (Voorkeurstitel) |
| Locatie | META nummer 2017/3 |
| Uitgever | |
| Jaar van uitgave | 2017 |
| Rechten | CC-BY-SA |
| Persistent ID |
Auteur
Sam Donvil (PACKED vzw)
Beschrijvende informatie
Bij fysieke objecten is de beschrijvende informatie over een werk vaak fysiek bevestigd aan de drager: ze staat bv. op achterkant van een foto geschreven en op het label van een vinylplaat of videocassette gedrukt (of op de verpakking waarin ze worden bewaard). Als het fysieke object wordt verplaatst, verplaatst ook de beschrijvende informatie zich. Bij digitale bestanden is dat niet noodzakelijk zo. Om te verzekeren dat de koppeling tussen het digitale bestand en de bijhorende beschrijvende informatie behouden blijft, kun je gebruik maken van zogenaamde ingebedde (embedded) metadata.
Wat zijn ingebedde metadata?
Metadata zijn gestructureerde gegevens over identificatie, beheer, aard, gebruik en bewaarplaats van fysieke of digitale bronnen. Het zijn als het ware data over data. Onder metadata kunnen verschillende types worden onderscheiden: descriptieve metadata (voor het identificeren, contextualiseren en vinden van bronnen), structurele metadata (die de relatie vastleggen tussen individuele bronnen die samen een eenheid vormen) en administratieve metadata (over het beheer van de bron, m.n. rechtenbeheer, preservering en conservering, en technische kenmerken van de bron).
De metadata kan zowel buiten als binnen het beschreven digitale bestand worden bewaard. Als de metadata buiten het beschreven bestand wordt bewaard, gebeurt dat in bv. een apart rekenblad of een databank. Wanneer ze binnen het bestand zelf wordt bewaard, spreekt men over ingebedde metadata. De metadata en de beschreven inhoud zijn dan niet meer van elkaar gescheiden. Een digitaal bestand wordt zo als het ware zelfbeschrijvend.
Standaarden
Aan de omgang met digitale bestanden komen allerlei software en hardware te pas. Zij hebben de ingebedde metadata van digitale bestanden nodig om optimaal te kunnen functioneren. Het is daarom belangrijk dat de ingebedde metadata kan gebruikt worden door verschillende software en hardware. Dat kan worden verzekerd door het gebruik van internationale standaarden. Ze zorgen er voor dat software en hardware weten waar ze welke ingebedde gegevens kunnen vinden in een digitaal bestand. Men komt ze vooral tegen bij foto, video- en audiobestanden. Enkele voorbeelden van veelgebruikte standaarden zijn: IPCT Photo Metadata Standard, Exif en XMP.
IPTC Photo Metadata Standard is een standaard om foto’s te beschrijven. Hij wordt wereldwijd gebruikt door o.a. nieuwsagentschappen, fotografen, bibliotheken en musea. De standaard structureert en definieert metadata-eigenschappen zodat gebruikers precieze en betrouwbare gegevens kunnen toevoegen. Die gegevens kunnen betrekking hebben op de afgebeelde mensen, plekken en objecten. Ze kunnen ook zowel data, namen en identificators bevatten m.b.t. de creatie van de foto als rechteninformatie. De standaard kan gebruikt worden bij formaten als bv. JPEG, TIFF en PNG.
Ook Exif (Exchangeable Image File Format) is een standaard voor ingebedde metadata die men vaak aantreft bij foto’s (vooral JPEG- en TIFF-bestanden). Hij wordt tevens gebruikt voor audiobestanden (WAV-bestanden). De Exif-standaard is niet bruikbaar bij GIF-, JPEG2000-, en PNG-bestanden. Hij omvat o.a. een tijdsaanduiding, de camera-instellingen, gps-informatie, auteursrechtelijke informatie, beschrijvingen en een thumbnail voor voorvertoning.
Samen met de IPTC- en Exif-gegevens wordt meestal ook XMP-informatie (Extensible Markup Platform) opgenomen. Die standaard laat toe om bestaande metadataschema’s die er niet in passen naast het XMP-schema te behouden. XMP kan gebruikt worden voor AIFF-, GIF-, JPEG-, JPEG2000-, MP3-, MP4-, PDF-, PNG-, PSD-, TIFF- en WAV-bestanden.
Enkele voordelen
- Ingebedde metadata verbeteren de vindbaarheid van digitale bestanden, bv. bij gebruik van zoekprogramma’s of software voor de bewerking en het beheer van foto’s en op gedeelde werkplekken zoals cloud storage.
- Wanneer je digitale bestanden verspreidt voor (her)gebruik, worden de ingebedde metadata automatisch samen met de digitale bestanden verspreid. De (her)gebruiker kan op die manier steeds gemakkelijk achterhalen wie of wat er op de foto staat afgebeeld, wie de maker van de foto is en onder welke voorwaarden hij de foto mag (her)gebruiken.
- De ingebedde technische metadata blijft steeds actueel; ze verandert telkens je het beschreven digitale bestand verandert.
- De metadata die zijn toegevoegd door gebruikers van het digitaal bestand kunnen automatisch uitgelezen worden naar je eigen databank.
Enkele nadelen
- Bij batch synchronisaties kunnen er conflicten optreden tussen enerzijds de ingebedde metadata en anderzijds de externe metadatabronnen en informatie van persistente identifiers (PID’s).
- Het is mogelijk dat de ingebedde metadata niet meegenomen wordt wanneer er afgeleiden van het origineel digitaal bestand gemaakt worden.
- Wanneer je digitale bestanden naar een ander formaat migreert, is het mogelijk dat velden overschreven of vervangen worden.
- Centraal beheerde metadata kun je in vergelijking met ingebedde metadata gemakkelijker stapsgewijs aanvullen.
- Wanneer bestanden met ingebedde metadata niet meer geopend kunnen worden, zal de metadata wellicht ook niet meer toegankelijk zijn.