DO IT!: de rechtenstatus van cultureelerfgoedobjecten collectief en semigeautomatiseerd bepalen met behulp van de Publiekdomeintool
In DO IT! begeleidt meemoo organisaties om met de Publiekdomeintool zoveel mogelijk materiaal als publiek domein te identificeren en waar het kan verrijkte data op te nemen in hun beheersystemen. Ook worden data over vervaardigers van erfgoed opgenomen in Wikidata.
| Titel | DO IT!: de rechtenstatus van cultureelerfgoedobjecten collectief en semigeautomatiseerd bepalen met behulp van de Publiekdomeintool (Voorkeurstitel) |
| Locatie | |
| Uitgever | |
| Jaar van uitgave | 2023 |
| Rechten | CC-BY-SA |
| Persistent ID |
Over het project
Voor veel beschreven cultureelerfgoedobjecten ontbreekt een heldere rechtenstatus. Dat bemoeilijkt hun online ontsluiting en hergebruik. In DO IT! begeleidt meemoo organisaties om met de Publiekdomeintool zoveel mogelijk materiaal als publiek domein te identificeren en waar het kan verrijkte data op te nemen in hun beheersystemen. We nemen ook data over vervaardigers van erfgoed op in Wikidata. Andere collectiebeheerders kunnen zo efficiënter de rechtenstatus op hun collectiestukken bepalen.
- Projectcoördinator: meemoo, Vlaams instituut voor het archief
- Projectpartners: Archief Gent, Jakob Smitsmuseum, M Leuven, Modemuseum Hasselt, Museum Dhondt-Dhaenens, Museum van Deinze en de Leiestreek - mudel, Musea Brugge, Mu.ZEE, S.M.A.K., STAM en VKC
- Looptijd: september 2022 - september 2023
- Gesubsidieerd als cultureelerfgoedproject op landelijk niveau
Uitdaging
Het meest voor de hand liggende erfgoed om online toegankelijk te maken? Dat is erfgoed dat tot het publiek domein behoort. Er rust immers geen auteursrechtelijke bescherming (meer) op. Intellectuele eigendomsrechten vormen echter een complexe materie, en zelfs met de nodige kennis is het een tijdrovende klus om de rechtenstatus van elk collectiestuk te bepalen. Hierdoor is heel wat gedigitaliseerd cultureel erfgoed vandaag niet optimaal online ontsloten, zelfs als het niet auteursrechtelijke beschermd is. Een jammere zaak!
Daarnaast richten we ons in dit project ook op collectiestukken die de laatste jaren gefotografeerd werden voor onze kunst- en erfgoeddatabank artinflanders.be, afkomstig uit een zestigtal Vlaamse musea en erfgoedinstellingen. Voor een deel van deze werken vormt de rechtenstatus vandaag nog een vraagteken. Dat willen we in dit project rechttrekken.
Publiekdomeintool
Om organisaties hierbij te helpen, lanceerden we in 2021 de Publiekdomeintool. Die laat collectiebeheerders toe om op semiautomatische wijze collectiestukken te identificeren die tot het publiek domein behoren. De gebruikers die hun weg vinden naar de tool, zijn over het algemeen erg tevreden. Maar deze groep is helaas eerder klein. Voor heel wat collectiebeherende instellingen vormen tijdgebrek, te weinig technische kennis en beperkingen van hun beheersysteem struikelblokken om met de tool aan de slag te gaan. In DO IT! pakken we deze drempels aan, op maat van 9 organisaties.
Publiekdomeindag
Dit project kadert binnen onze werking rond Publiekdomeindag, een bijeenkomst die we sinds 2018 jaarlijks op poten zetten. Hiermee willen we in de verf zetten dat de auteursrechtelijke bescherming van bepaalde collectiestukken op het einde van elk jaar vervalt, waardoor ze vanaf 1 januari in het publiek domein terechtkomen. In het kader van Publiekdomeindag organiseren we ook jaarlijks een rechtenworkshop en uploadworkshop.
Projectresultaten
In het project DO IT! werd van in totaal 69.363 collectieobjecten op een semiautomatische manier de publiekdomeinstatus geanalyseerd met behulp van de Publiekdomeintool. Ondanks zowel de verschuivingen in de precieze datasets die per partner in scope waren als het wegvallen van projectpartner Modemuseum Hasselt, ligt dat aantal in lijn met het in het projectplan vooropgestelde volume data.
| Geanalyseerde objecten | Geanalyseerde objecten in publiek domein | Percentage publiek domein | Geanalyseerde rijen data | Publiek domein | Auteursrechtelijk beschermd | Onbekend | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Modemuseum Hasselt | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Musea Brugge | 2.468 | 2.079 | 84,2% | 4.050 | 3.546 | 316 | 109 |
| Jakob Smitsmuseum | 592 | 409 | 69,1% | 592 | 409 | 162 | 100 |
| Museum Dhondt-Dhaenens | 689 | 104 | 15,1% | 689 | 104 | 574 | 11 |
| Mu.ZEE | 3.850 | 874 | 22,7% | 4.188 | 881 | 3225 | 82 |
| S.M.A.K. | 5.053 | 12 | 0,2% | 5.053 | 12 | 4175 | 866 |
| M Leuven | 796 | 468 | 58,8% | 841 | 497 | 119 | 225 |
| Archief Gent | 1.684 | 1.481 | 87,9% | 2.118 | 1.703 | 3 | 412 |
| STAM | 2.991 | 1.810 | 60,5% | 2.996 | 1.813 | 186 | 997 |
| Mudel | 1.329 | 408 | 30,7% | 1.334 | 409 | 805 | 120 |
| VKC (zonder uitbreiding) | 3.662 | 2.634 | 71,9% | 3.890 | 2.983 | 910 | 217 |
| AIF (meemoo) | 28.008 | 9.957 | 35,6% | 28.557 | 10.457 | 1.388 | 16.712 |
| VKC (uitbreiding) | 18.241 | 7.979 | 43,7% | 26.304 | 12.988 | 9.805 | 3.511 |
| TOTAAL | 69.363 | 28.215 | 40,7% | 80.612 | 35.802 | 21.668 | 23.362 |
De tool gaf aan dat 28.215 van het totaal aantal geanalyseerde collectieobjecten (dus 40,7%) zich in het publiek domein bevinden. Het aandeel collectieobjecten in het publiek domein varieert sterk per projectpartner. Bij een projectpartner met veel hedendaagse collectieobjecten ligt dit opmerkelijke lager dan het gemiddelde (bv. 0,2% voor S.M.A.K.), terwijl dit bij een projectpartner met veel oudere collectieobjecten opmerkelijk hoger ligt (bv. 87,9% voor Archief Gent).
De Publiekdomeintool werkt met een geautomatiseerde berekening per rij data. Sommige collectieobjecten kunnen immers meerdere vervaardigers hebben, en de Publiekdomeintool doet een analyse per vervaardiger. Er werden in het project DO IT! totaal 80.612 rijen data geanalyseerd. Voor 35.802 rijen data (d.i. 44,4%) gaf de Publiekdomeintool 'publiek domein' als status aan, voor 21.668 rijen 'auteursrechtelijk beschermd' en voor 23.362 'onbekend'. Omdat er meerdere vervaardigers per collectieobject kunnen zijn vereist het bepalen van de status van de collectieobjecten een bijkomende interpretatie. Het is immers mogelijk dat een collectieobject met meerdere vervaardigers voor de ene vervaardiger resulteert in ‘auteursrechtelijk beschermd’ en voor de andere vervaardiger in ‘publiek domein’. Het resultaat voor het collectieobject is in dat geval ‘auteursrechtelijk beschermd’. Het percentage ‘publiek domein’ is daarom per rij data beschouwd iets hoger wanneer we naar de geanalyseerde rijen data kijken dan wanneer we op objectniveau kijken (44,3% versus 40,7%).
We hebben niet enkel op een semiautomatische manier bepaald welke collectieobjecten zich reeds in het publiek domein bevinden, maar ook wanneer collectieobjecten die vandaag nog auteursrechtelijk beschermd zijn in de toekomst in het publiek domein komen. Voor de komende jaren geeft dat de volgende resultaten:
| Aantal vervaardigers wiens werk in het publiek domein komt | |
|---|---|
| 2024 | 309 |
| 2025 | 119 |
| 2026 | 65 |
| 2027 | 155 |
| 2028 | 372 |
| 2029 | 164 |
| 2030 | 888 |
Deliverables
Het project DO IT! heeft vijf deliverables opgeleverd.
D1 Rapport over voorbereidend onderzoek
Deze deliverable is de neerslag van de volgende projecttaken:
- het definiëren van specifieke individuele noden van de projectpartners;
- het onderzoek naar beheersystemen van de projectpartners in functie van de export van de data.
Klik HIER om deze deliverable te raadplegen.
D2 Rapport over het doorlopen van de workflow Publiekdomeintool
Deze deliverable is de neerslag van de volgende projecttaken:
- de voorbereiding van de datasets, meer in het bijzonder het conform maken met een CSV-template;
- de opstart van de workflow Publiekdomeintool onder begeleiding van meemoo;
- het doorlopen van de workflow Publiekdomeintool;
- afsluiten van de workflow Publiekdomeintool.
Klik HIER om deze deliverable te raadplegen.
D3 Rapport over opname van projectresultaten in beheersystemen van partners
Deze deliverable is de neerslag van de volgende projecttaken:
- het voorbereiden van de workflows voor het wegschrijven van de data naar de beheersystemen van de projectpartners;
- het wegschrijven van data naar de beheersystemen van de projectpartners.
Klik HIER om deze deliverable te raadplegen.
D4 Rapport over evaluatie van Publiekdomeintool en mogelijke verdere optimalisering
Deze deliverable is de neerslag van de volgende projecttaken:
- de evaluatie van werking en gebruik van de Publiekdomeintool tijdens het project en het in kaart brengen van mogelijke verbeterpunten en nieuwe functionaliteiten;
- het realiseren van mogelijke verbetering aan de Publiekdomeintool en het toevoegen van eventuele nieuwe functionaliteiten aan de Publiekdomeintool.
Klik HIER om deze deliverable te raadplegen.
D5 Eindrapport
Deze deliverable is de neerslag van de volgende projecttaken:
- de projectadministratie;
- de rapportering naar de projectpartners en de subsidiërende overheid;
- de aankondiging van het project DO IT! en de projectresultaten via de nieuwskanalen van de verschillende partners (nieuwsbrieven, sociale media);
- regelmatige updates over het project DO IT! via de verschillende nieuwskanalen (nieuwsbrieven van meemoo en andere partners);
- de publicatie op CEST en in de projectendatabank van FARO van de deliverables D1, D2, D3, D4 en D5;
- presentaties en demo’s op relevante events voor erfgoedorganisaties.
Klik HIER om deze deliverable te raadplegen.
Meer info over het project
Contacteer