Handboek rechten klaren:Overeenkomst tot vervreemding met een fotograaf (opgesteld door Joris Deene)
Dit contract kan worden gebruikt wanneer een erfgoedinstelling een fotograaf inhuurt om foto’s te nemen (bijvoorbeeld van stukken uit de collectie van de erfgoedinstelling). Beroepsfotografen kunnen immers auteursrechten eisen op hun foto’s, voor zover deze foto’s origineel zijn. In de rechtspraak wordt echter vrij snel aanvaard dat een foto origineel is, verwijzend naar het feit dat de fotograaf creatief is geweest met betrekking tot de keuze van het type camera en lenzen, de camera-instellingen (bijvoorbeeld diafragma, sluitertijd en lichtgevoeligheid), de belichting van het object... De erfgoedinstelling zou echter deze bestelde en gemaakte foto’s graag willen gebruiken op haar website of in haar catalogus, zonder dat de fotograaf zich hiertegen kan verzetten. In dit geval is het verkieselijk om de auteursrechten naar de erfgoedinstelling over te dragen.
De overeenkomst tot vervreemding met een fotograaf kunt u downloaden door te klikken op de volgende link: Overeenkomst tot vervreemding met een fotograaf.
De overeenkomst en begeleidende tekst werd overgenomen uit de informatiebundel Contracteren rond auteursrechten die werd samengesteld door Joris Deene (advocaat verbonden aan het Samenwerkingsverband Auteursrecht en Samenleving) en die in 2011 werd gepubliceerd door FARO, Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed.
Toelichtende Nota
Hieronder worden de noodzakelijke bepalingen kort overlopen en besproken.
In de aanhef dienen de coördinaten van de contractspartijen te worden vermeld. Zorg ervoor dat de naams- en adresgegevens juist vermeld zijn. Indien het om een rechtspersoon gaat (de erfgoedinstelling onder de vorm van een vzw of de fotograaf desgevallend onder de vorm van een bvba) is het belangrijk dat het contract getekend wordt door een natuurlijk persoon die de rechtspersoon rechtsgeldig kan vertegenwoordigen (volgens de statuten).
Artikel 1 - definities
In artikel 1 worden een aantal definities gegeven.
Artikel 2 - voorwerp overeenkomst
In artikel 2 wordt het voorwerp van de overeenkomst besproken. Het contract betreft immers
(i) de opdracht voor het maken van foto’s en
(ii) de overdracht van de auteursrechten op deze foto’s.
Artikel 3 - verplichtingen
In artikel 3 worden een aantal verplichtingen van de fotograaf opgesomd. Dit artikel is facultatief en heeft geen betrekking op de overdracht van auteursrechten. Het specifieert dat er geen arbeidsrechtelijke band ontstaat tussen de erfgoedinstelling en de fotograaf, hoe de digitale fotobestanden moeten worden benoemd, tegen welke datum de opdracht moet opgeleverd worden, aan welke afspraken de fotograaf zich moet houden etc.
Artikel 4 - exploitatiewijze
In artikel 4 worden de vermogensrechten overgedragen aan de erfgoedinstelling. In 4.1. wordt gespecifieerd dat het om alle exploitatiewijzen gaat, voor de gehele duur van het auteursrecht en voor de geheld wereld. […] In artikel 4.2 worden vervolgens de exploitatiewijzen opgesomd, […]. In artikel 4.3 wordt er op gewezen dat de erfgoedinstelling zal bepalen op welke wijze zij het werk zal kunnen gebruiken […].
Artikel 5 - morele rechten
In artikel 5 worden bepalingen inzake de morele rechten opgenomen. Deze morele rechten kunnen contractueel niet worden overgedragen, maar de modaliteiten waaronder de auteur van deze morele rechten zal gebruik maken, kunnen wel worden verduidelijkt. Vooreerst dient de auteur zijn morele rechten uit te oefenen conform de beroepsgebruiken (art. 5.1). Zijn recht van bekendmaking is bovendien uitgeput door het overmaken van de foto’s aan de erfgoedinstelling (art. 5.2). De fotograaf verzaakt onder bepaalde omstandigheden aan zijn recht op eerbied. Zo zal hij zich in bepaalde omstandigheden er niet tegen kunnen verzetten dat noodzakelijke bewerkingen door de erfgoedinstelling van de foto’s worden gemaakt (art. 5.3). Tot slot verbindt de erfgoedinstelling zich ertoe om de naam van de fotograaf te vermelden. Eventueel kan gebruik worden gemaakt van twee alternatieven, gaande van het weglaten van de naam van de fotograaf indien dit in bepaalde omstandigheden noodzakelijk is, dan wel het niet vermelden van de naam van de fotograaf (art. 5.4).
Artikel 6 - aanspraak auteursrecht derden
In artikel 6 vrijwaart de fotograaf de erfgoedinstelling tegen aanspraken van derden. Dit betekent dat de fotograaf garandeert dat hij over alle auteursrechten beschikt op de foto’s en hij dus niet de auteursrechten van derden schendt. Indien de erfgoedinstelling alsnog door derden zou aangesproken worden wegens een auteursrechtelijke inbreuk, dan kan de erfgoedinstelling onmiddellijk de fotograaf in vrijwaring roepen. In artikel 6.2 wordt bovendien verwezen naar een mogelijke toetreding door de fotograaf tot een beheersvennootschap (zoals bvb. Sabam of Sofam). In dat geval dient de fotograaf onmiddellijk aan zijn beheersvennootschap melding te maken van dit contract en vrijwaart hij de erfgoedinstelling moest zijn beheersvennootschap alsnog de erfgoedinstelling tot betaling van auteursrechten aanspreken.
Artikel 7 - bijstand
In artikel 7 verbindt de fotograaf zich ertoe om de erfgoedinstelling bijstand te verlenen moest deze betrokken zijn in procedures omtrent de auteursrechten.
Artikel 8 - vergoeding
In artikel 8 wordt de vergoeding voor de overdracht van auteursrechten vastgelegd. Dit is vereist op grond van de vierde regel. In deze overeenkomst wordt bepaald dat er één vergoeding wordt betaald die zowel de overdracht van auteursrechten als de prestaties van de fotograaf voor het maken van de foto’s omvat.
Artikel 9
In artikel 9 wordt bepaald dat in geval van discussies enkel het Belgische recht van toepassing is. Bovendien dient ook te worden bepaald voor welke rechtbank procedures moeten uitgevochten worden. In het geval van auteursrechten zijn de mogelijkheden wettelijk beperkt tot de rechtbanken behorende tot een hof van beroep (Brussel, Gent, Antwerpen, Bergen of Luik). Dit kan de erfgoedinstelling dus vrijelijk invullen.
Tot slot dient het contract door de partijen te worden ondertekend.