Publicatie:NOID
In de bibliotheek- en de erfgoedsector zijn unieke identifiers, zoals inventarisnummers, standplaatsnummers, beeldnummers, enzovoort essentieel voor het collectiebeheer. Ze kunnen op diverse manieren gecreëerd worden: manueel door mensen of automatisch door software. Nice Opaque IDentifier (NOID) is een software die dergelijke identifiers automatisch kan aanmaken. In dit artikel leggen we uit hoe NOID-software juist werkt.
| Titel | NOID (Voorkeurstitel) |
| Locatie | META nummer 2024/1 |
| Uitgever | |
| Jaar van uitgave | 2024 |
| Rechten | CC-BY-SA |
| Persistent ID |
Auteur
Alina Saenko (meemoo, Vlaams instituut voor het archief)
Identificatie
Identifiers moeten voldoen aan bepaalde voorwaarden: ze moeten zowel uniek zijn als onveranderlijk blijven. Ze moeten ook een logica volgen die de instelling zelf op voorhand bepaalt en vastlegt.
Het is aanbevolen om de syntaxis van de identifiers zo betekenisloos mogelijk te houden. Een voorbeeld van een betekenisloze identifier is een willekeurig gegenereerde reeks van nummers en/of tekens, bijvoorbeeld ‘br8md09424’. Het opnemen van betekenisvolle elementen in de identifiers die naar de context rond het (collectie)object verwijzen, impliceert een gevaar. Als de context verandert, wil je mogelijk ook de identifier wijzigen, terwijl die net onveranderlijk moet blijven. Bijvoorbeeld: een object in bruikleen heeft de identifier ‘BRKL-0001’, waarbij ‘BRKL’ staat voor ‘bruikleen’. Als dat object later onderdeel van je vaste collectie wordt, wil je de identifier mogelijk veranderen. Dat leidt tot verwarring.
Er bestaan diverse mogelijkheden om identifiers te creëren: je kunt ze handmatig zelf toevoegen, je kunt een formule in een spreadsheet gebruiken om meerdere identifiers tegelijk te creëren of je kunt software gebruiken die op grote schaal identifiers genereert. Bijvoorbeeld: telkens als je een nieuwe record aanmaakt in een collectiebeheersysteem, wordt automatisch een nieuwe identifier toegekend. Die volgt dan een bepaalde logica, al dan niet op voorhand door de gebruiker gedefinieerd. Hierbij ontstaat een afhankelijkheid van het beheersysteem.
Nice Opaque Identifier
Een alternatief is het gebruik van een tool die, onafhankelijk van je beheersysteem, unieke, betekenisloze identifiers aanmaakt. Zo’n tool wordt een minter genoemd en kan op een server geïnstalleerd worden. Je kunt dan via een API call vanuit andere systemen de opdracht geven aan de minter om een identifier aan te maken.
Een voorbeeld van zo’n minter is NOID. Deze gratis minter werd ontwikkeld op initiatief van ARK Alliance, de beheerder van ARK (Archival Resource Key). Met behulp van NOID kun je een bepaalde logica kiezen voor je identifiers, bijvoorbeeld een willekeurige reeks van letters en nummers met een lengte van tien karakters zoals ‘qsmc8rcj9g’. De NOID-minter genereert niet alleen identifiers, maar houdt die ook bij opdat er geen dubbele identifiers ontstaan.
Toepassing
Het gebruik van een NOID-minter is een goede keuze als:
- je digitale infrastructuur meerdere beheersystemen omvat;
- je een betekenisloze samenstelling voor alle identifiers in je toepassingen nastreeft;
- je veel identifiers automatisch wilt creëren;
- je linkedopendataprincipes wilt toepassen en wereldwijd je data beschikbaar wilt maken met behulp van persistente URI’s. De NOID-identifiers zijn gemakkelijk te gebruiken in combinatie met PURL, URN, DOI, ARKs, Handles of een andere syntaxis.
Het opzetten van een NOID-minter kun je het best samen met je ICT-collega doen.
- Bekijk eerst of NOID een geschikte oplossing is voor je use case en digitale infrastructuur.
- Lees de documentatie van de software: metacpan.org/dist/Noid/view/noid.
- Onderzoek of er een connectie tussen je beheersystemen en de NOID-minter mogelijk is en hoe (bijvoorbeeld via API).
- Installeer de NOID-minter en volg de tool en de werking ervan op.