Publicatie:Databankenrecht

Uit Cultureel Erfgoed Standaardentoolbox
Naar navigatie springen Naar zoeken springen


Samenvatting

Het databankenrecht regelt de intellectuele eigendom van databanken. Het maakt deel uit van het intellectueel eigendomsrecht maar valt buiten het auteursrecht. Het is een recht sui generis (letterlijk: enig in zijn soort). In tegenstelling tot het auteursrecht, dat een veel breder gamma binnen het intellectueel eigendomsrecht dekt, kwam het databankenrecht er naar aanleiding van deze specifieke toepassing. Het is gebaseerd op de Databankenrichtlijn (96/9/EG) die in 1996 binnen de Europese Unie ontstond.

Kort gezegd is een databank iedere verzameling van dingen die door de maker ervan systematisch of methodisch geordend zijn en ook als zodanig toegankelijk zijn. Haast alle bibliotheken, documentatiecentra en archieven werken dus vandaag met een databank. Het is daarom belangrijk om te weten welke juridische principes spelen bij het gebruik van databanken, zowel vanuit het perspectief van producent als vanuit dat van (her)gebruiker van data.


Referentie
Titel Databankenrecht (Voorkeurstitel)
Locatie META nummer 2017/2
Uitgever
Jaar van uitgave 2017
Rechten CC-BY-SA
Persistent ID


Trefwoorden

introductie | bibliotheekcollecties | archiefcollecties | documentaire collecties | rechtenbeheer | tekst | toepassingen |

Auteur

Bart Magnus (PACKED vzw)

Databankenrecht

Het databankenrecht regelt de intellectuele eigendom van databanken. Het maakt deel uit van het intellectueel eigendomsrecht maar valt buiten het auteursrecht. Het is een recht sui generis (letterlijk: enig in zijn soort). In tegenstelling tot het auteursrecht, dat een veel breder gamma binnen het intellectueel eigendomsrecht dekt, kwam het databankenrecht er naar aanleiding van deze specifieke toepassing. Het is gebaseerd op de Databankenrichtlijn (96/9/EG) die in 1996 binnen de Europese Unie ontstond.

Kort gezegd is een databank iedere verzameling van dingen die door de maker ervan systematisch of methodisch geordend zijn en ook als zodanig toegankelijk zijn. Haast alle bibliotheken, documentatiecentra en archieven werken dus vandaag met een databank. Het is daarom belangrijk om te weten welke juridische principes spelen bij het gebruik van databanken, zowel vanuit het perspectief van producent als vanuit dat van (her)gebruiker van data.

Wat is precies beschermd? Om te beginnen moeten we het onderscheid maken tussen de software van de databank (indien elektronisch), de inhoud van de databank en de vorm waarin deze gegevens worden gepresenteerd.

Software

Het databankenrecht is niet van toepassing op software. De bescherming van software valt immers onder het auteursrecht. Om hergebruik van software onder controle te houden hebben auteurs de keuze uit allerhande softwarelicenties[1].

Vorm

Op de vorm waarin gegevens (bv. in een online toegankelijke databank) worden gepresenteerd is het databankenrecht evenmin van toepassing. Ook hier speelt het auteursrecht. De bescherming van het auteursrecht geldt echter enkel als de structuur het resultaat van een creatieve activiteit en origineel is. Zo is het bijvoorbeeld niet toegestaan om zonder toestemming een screenshot van een databankpagina in een tijdschrift te publiceren, tenzij de licentie dit gebruik toelaat. Dat kan het geval zijn wanneer de lay-out van de online databank een CC-BY-licentie meekrijgt. Het auteursrecht biedt echter voor databanken vaak onvoldoende bescherming omdat veel databanken niet voldoen aan de vereiste van originaliteit, wegens het nastreven van een methodische of een exhaustieve presentatie. Een belangrijk onderscheid met het auteursrecht is dat databankenrecht geen creatieve actie vereist. Indien de vorm van een databank origineel (en dus een creatie) is, is deze dus beschermd door de auteurswet, maar niet door het databankenrecht.

Afbeelding: Screenshot http://data.kunsten.be/people/david-van-reybrouck [20/01/2017]. Door: Kunstenpunt, CC BY-NC-SA 2.0 BE

Inhoud

Tenslotte is er dan de inhoud van de databank. Afzonderlijke elementen in een databank kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn, bijvoorbeeld velden met originele tekstuele beschrijvingen van collectie-items die medewerkers op basis van onderzoek schreven. Feitelijke gegevens (bijvoorbeeld de publicatiedatum van een boek of het feit dat een foto zwart/wit is) die in een databank worden samengebracht genieten geen auteursrechtelijke bescherming. Het geheel van gegevens die zijn samengebracht en geordend kan wel onder het databankenrecht vallen, al is dat niet automatisch het geval. Om bescherming te genieten, moet de producent van de databank immers een “kwalitatief of kwantitatief substantiële investering” kunnen aantonen[2].

Hergebruik

Voor het databankenrecht bestond, kon een producent het hergebruik van (substantiële delen van) een databank niet verbieden. Voor bepaalde vormen van hergebruik (bv. privé of in het onderwijs) is ook met de huidige regelgeving geen toestemming nodig.

Sommige producenten van databanken kiezen er bewust voor om de openheid van hun data te vergroten en hergebruik te stimuleren. De recentste versies van de Creative Commonslicenties nemen het databankenrecht expliciet mee op. Wie een Creative Commonslicentie 4.0 gebruikt, geeft dus niet enkel toelating voor bepaalde vormen van hergebruik van auteursrechtelijk beschermde inhoud, maar ook voor de gehele databank als gegevensbron op zich. Dit geeft hergebruikers meer rechtszekerheid dan voorheen.

Duur

Het databankenrecht heeft een beschermingsduur van 15 jaar vanaf het moment waarop de bouw van de databank werd voltooid. Deze termijn wordt hernieuwd bij elke nieuwe substantiële investering die gedaan wordt naar aanleiding van een aanpassing van de databank.

Meer lezen

Voetnoten

  1. ↑ Voor meer info, zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Softwarelicentie
  2. ↑ Voor meer info, zie http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/Intellectuele_Eigendom/Rechtsbescherming_databanken/bescherming_door_ie/ - .WH3WoJJcjXF
Overgenomen van "https://www.projectcest.be/w/index.php?title=Publicatie:Databankenrecht&oldid=47770"