Publicatie:Controle resolutie en scherpte

Samenvatting

Een vorige bijdrage aan de Uitgepakt-rubriek handelde over de ideale opnameresolutie of sampling rate bij digitalisering. Daarin werd enkele keren gesproken over 300 ppi (pixels per inch) als norm, maar hoe controleer je of je digitaal bestand echt 300 ppi bevat? En wat kun je nog over de scherpte van de opname te weten komen als je deze controle doet?

Referentie

Titel	Controleren van resolutie en scherpte (Voorkeurstitel)
Locatie	META nummer 2015/4
Uitgever	PACKED vzw
Jaar van uitgave	2015
Rechten	CC-BY-SA
Persistent ID

Trefwoorden

introductie | archiefcollecties | museumcollecties | bibliotheekcollecties | audiovisuele collecties | immaterieel erfgoed | onroerend erfgoed | documentaire collecties | digitale duurzaamheid | rasterbeelden |

Auteur

Rony Vissers (PACKED vzw)

Controleren van resolutie en scherpte

Een vorige bijdrage aan de Uitgepakt-rubriek handelde over de ideale opnameresolutie of sampling rate bij digitalisering. Daarin werd enkele keren gesproken over 300 ppi (pixels per inch) als norm, maar hoe controleer je of je digitaal bestand echt 300 ppi bevat? En wat kun je nog over de scherpte van de opname te weten komen als je deze controle doet?

Controle van de sampling rate met beeldverwerkingssoftware

De eenvoudigste manier om het aantal pixels per inch van een digitale opname te controleren is de metadata te raadplegen die in het bestand zijn opgeslagen. Dit kan voor een individuele afbeelding met beeldverwerkingssoftware als bv. het gratis Gimp of het betalende Adobe Photoshop. Als je metadata-extractie voor meerdere afbeeldingen in batch wil doen, kun je een gratis programma als ExifTool gebruiken.

Verschil tussen claimed sampling rate en obtained sampling rate

De ingebedde metadata geven je echter louter een aanduiding van het aantal pixels per inch, maar geen zekerheid. Ingebedde metadata kunnen immers, met software als bv. ExifTool, niet alleen gelezen maar ook geschreven en bewerkt worden. Men maakt daarom het onderscheid tussen de claimed sampling rate (terug te vinden in de metadata) en de obtained sampling rate (de werkelijke sampling rate). Zeker als je de digitaliseringsopdracht hebt uitbesteed, is het goed om steeds te controleren of de ingebedde metadata niet is gemanipuleerd en de afgesproken resolutie wel wordt gehaald.

Controle van de sampling rate met testkaart en analysesoftware

Als je zeker wil zijn dat een opname een bepaald aantal pixels per inch haalt, moet vooraf een opname worden gemaakt met een testkaart of target en worden geanalyseerd met gespecialiseerde software. Hiervoor kan je de testkaart QA-62 en de gratis analysesoftware ImCheck gebruiken. Op een dergelijke opname wordt de testkaart vijf keer afgebeeld: linksboven, rechtsboven, midden, linksonder en rechtsonder. Eens de ImCheck-software is geïnstalleerd, is de procedure eenvoudig. De analyse gebeurt voor elke afgebeelde target. Omdat zowel de opname van de testkaart als de controle extra werk oplevert, doe je een dergelijke controle niet per individuele opname maar enkel per batch (bv. per opnamedag).

Controle van de scherpte

Het gebruik van de testkaart QA-62 en de analysesoftware ImCheck stelt je ook in staat om tegelijkertijd andere aspecten van de opname te beoordelen die regelmatig als kwaliteitscriterium worden gehanteerd: de contourscherpte, de sample efficiency, de maximale modulatie en de kleurmisregistratie. Bijvoorbeeld de Richtlijnen Preservation Imaging Metamorfoze leggen duidelijke normen op voor deze vier aspecten.

Cruciaal voor de drie eerste aspecten is de modulatietransferfuntie of MTF. Dit geeft de verhouding weer tussen de input en output van een reproductiesysteem of van een onderdeel ervan. Het word ook omschreven als de spatiële frequentie respons. De spatiële frequentie wordt weergegeven in lijnenparen per millimeter. Een lijnenpaar is een zwarte en een witte lijn naast elkaar. Naarmate de kwaliteit van een digitale opname hoger is, geeft het meer lijnenparen per millimeter weer. Kleurmisregistratie betekent dat een kleur is verschoven buiten haar gebied of dat ze wordt overlap door het gebied van een andere kleur. Dit kan resulteren in chromatische aberraties, met verkleurde randen, en vervaging.